MS-DOS Format Atma Komutları

MS-DOS Format Atma Komutları
Bu bir gerçektir ki ister yıllarca bilgisayar kullanın, ya da bilgisayarını yeni almış acemi statüsünde olan bir kullanıcı olun yeri ve zamanı geldiğinde format atmak zorunda kalabilirsiniz. Aslında format atmayı basit ve düz bir mantıkla resimli örneklerle anlatmak istedim. Ama düşündüm ki bundan daha önce hem mantığının kavranması sebebiyle hem de olayın teknik yönünün daha önce gelmesini düşünme nedeniyle ilk olarak format işleminin MS-DOS komutlarından bahsetmek istedim. Basitçe söylemek gerekirse klavye-tuş kombinasyonu kullanarak format komutlarını anlatmak istiyorum.
MS-DOS
İç Komutlar : COMMAND.COM dosyası içinde bulunan temel komutlardır ve çalıştırılması ile belleğe yüklenerek çalıştırılan komutlardır. Örnek : Ver, Dir, vs.
Dış Komutlar : Çalıştırılabilmesi için disk veya disket içinde dosya halinde bulunması zorunlu olan komutlardır. Örnek : Xcopy, format, vs.
A) İÇ KOMUTLAR
DOS’ ta çalıştırılan komutun, çalışması için herhangi bir dosyaya ihtiyaç duymadan çalışan komutlara iç komutlar denir (Bilgisayarın açılışında kullanılan Command.com dosyasının içinde bulunan komutlardır). Çalışması için program dosyasının varlığına ihtiyaç duyulan komutlara Dış Komutlar denir. Dış komutları çalıştırabilmek için, o komutun programlama dosyasına ihtiyaç vardır. Örneğin format komutunu kullanabilmek için DOS’ da Format.com programının bulunması gerekir. Önemli İç Komutları, aşağıda inceledik. Bunlar ;
CLS komutu: Ekranı temizler.
Örnek: C:\> CLS
DIR komutu: Disk veya disket üzerindeki dosyaları görüntüler.
Örnek: C:\> DIR
DIR Parametreleri :
/P : (Dosyaları sayfa sayfa listeler) C:\> DIR/P
/W : (Dosyaları yan yana listeler) C:\> DIR/W
/A: (Gizli dosyaları listeler) C:\> DIR/A
JOKER KARAKTELER (? , *)
* : Bilinmeyen bir isim veya uzantının yerine kullanılan joker karakterlerdir.
Örnek: C:\> DIR *.EXE (Dosya Adı ne olursa olsun, uzantısı EXE olan dosyaları listeler)
C:\> DIR LATS.* (Dosya Adı LATS olan, tüm dosyaları listeler)
? : Bilinmeyen bir karakter yerine kullanılan jokerdir.
Örnek: C:\> DIR A??S.EXE (İlk harfi A , 4.harfi S olan , EXE uzantılı dosyaları listeler)
VOL komutu: Disk veya disketin etiketini ve seri numarasını görüntülemeyi sağlar.
Örnek: C:\> VOL
VER komutu: MS-DOS’ un versiyonunu görüntülemeyi sağlar.
Örnek: C:\> VER
DATE komutu: Bilgisayarın sistem tarihini görüntülemeyi sağlar.
Örnek: C:\> DATE
TIME komutu: Bilgisayarın sistem saatini görüntülemeyi sağlar.
Örnek: C:\> TIME
PROMT komutu: Komut satırı uyarısını değiştirmeyi sağlar. Bulunduğumuz yeri gösterir.
Örnek: C:\> PROMPT (sürücüyü ilkel PROMT’ a dönüştürür.)
C> (ilkel PROMT)
PROMPT Parametreleri
$P: Aktif sürücüyü ve dizini görüntüler.
$G: “>” işaretini görüntüler.
$T: Enter’ e basıldığı andaki saati gösterir.
$D: O gün ki tarihi gösterir.
Görüntüsü değiştirilen PROMT’ u eski haline getirmek için;
C:\> PROMPT $P$G tanımlaması yazılır.
COPY CON komutu: Dosya oluşturmayı sağlar. Ama artık bunun yerine Word gibi programlar vardır.
Örnek: C:\> COPY CON LATS.TXT (TXT uzantılı, LATS adlı dosya oluşturur)
Oluşturduğumuz bu dosyayı kaydedip bitirmek için ^Z (Ctrl+Z) tuşlarına basılır. Kayıt yapmadan çıkmak için ^C (Ctrl+C) tuşlarına basılır.
TYPE komutu: Dosya içeriğini görüntülemeyi sağlar.
Örnek: C:\> TYPE LATS.TXT
C:\> TYPE LATS.TXT | MORE (LATS.TXT dosyasını sayfa sayfa görüntüler)
REN komutu: Dosya adının veya uzantısının değiştirilmesini sağlar.
Örnek: C:\> REN LATS.TXT TUFAN.DOC (LATS.TXT dosyasının ismini TUFAN.DOC yapar)
MD komutu: Dizin oluşturmayı sağlar.
Örnek: C:\> MD LATS (LATS adlı dizin açar)
CD komutu: Dizin değiştirmeyi sağlar.
Örnek: C:\> CD LATS (LATS adlı dizine girer)
C:\LATS> CD.. (LATS adlı dizinden çıkar) (Aktif olan dizinden bir önceki dizine çıkışı sağlar)
C:\LATS\DENEME> CD\ (LATS ve DENEME dizinlerinden çıkar) (İç içe girilmiş dizinlerden bir seferde köke (ROOT) çıkmayı sağlar)
RD komutu: Dizinleri silmeyi sağlar, yalnız dizin içinde hiçbir dosya veya altdizin olmamalıdır. Eğer varsa öncelikle altdizinler ve dosyalar silinmelidir. Silinecek dizin içinde hiçbir şey bulunulmaması gerekir. Eğer silinecek dizin içinde dosya veya dizin bulunuluyorsa önce o dizinin bir önündeki dizine çıkılmalı ve sıra ile temizlemelidir. Bu işlemi DELTREE komutu ile dizin içerisine bakmaksızın silebiliriz.
Örnek: C:\> RD LATS
COPY komutu: Dosya veya dosyaları belirtilen ortama kopyalamayı sağlar. Kullanım şekli ise nereden nereye şeklindedir. İlk belirtilen yer nerden olduğu ikinci belirtilen yer ise nereye kopyalanacağıdır. Copy komutu, birden çok dosyayı bir seferde kopyalamaz her dosyayı tek tek kopyalar.
Örnek: C:\> COPY C:\LATS.TXT C:\DOS (C Root’ unda bulunan LATS.TXT dosyasını C’ nin altındaki DOS dizinine kopyalar)
DEL komutu: Dosya veya dosyaları silmeyi sağlar
Örnek: C:\> DEL LATS.TXT (LATS dosyasını siler)
C:\> DEL *.* (Tüm dosyaları siler)
C:\> DEL *.EXE (EXE uzantılı dosyaları siler)
B) Dış Komutlar
Bilgisayarda dosyalar halinde bulunması gereken komutlardır. Kullanılacak komuta ait dosyanın çalışılan sürücüdeki disk veya diskette bulunması gerLATSektedir. Aksi taktirde komut ile ilgili çalışma gerçekleştirilemez.
FORMAT komutu: Yeni alınan disk veya disketi biçimlendirir ve kullanılır hale getirir yanı sıra dolu olan bir disk veya diskete uygulandığında içindeki tüm bilgileri siler, disk veya disketteki bozuk olan sektörleri düzeltir (düzelebilecek durumda olanları), virüslü olan disk veya disketteki virüsleri temizlemeyi sağlar (temizlenebilecek durumda olanları).
Örnek: C:\> FORMAT A: a disketini biçimler, kullanılır hale getirir.
FORMAT Parametreleri
/s : Disk veya diskete bilgisayarı açmayı sağlayan sistem dosyalarının yüklenmesini sağlar.
Örnek: C:\> FORMAT a:/s
/q : Disk veya disketin hızlı bir şekilde Formatlanmasını sağlar. Q parametresi ile Formatlanan disk veya disketin bozuk olan sektörleri düzeltilmez.
Örnek: C:\> FORMAT a:/q
/v: : Disk veya diskete Formatlama sırasında isim vermeyi sağlar. Verilecek isim
11 karakteri aşmamalıdır.
Örnek: C:\> FORMAT a:/v:ÇALIŞMA
/F: : Formatlanacak DD bir disketin kapasitesini tanımlamayı sağlar.
Örnek: C:\> FORMAT A:/F:720
/u : Disketi kurtarılmayacak şekilde Formatlamayı sağlar.
Örnek: C:\> FORMAT A:/U
Gerektiğinde birden fazla parametre aynı komut satırında tanımlanabilir.
Örnek: C:\> FORMAT A:/S/VERS/F:720/u
UNFORMAT komutu: Yanlışlıkla Formatlanmış bir disk veya disketi eski haline getirmeyi sağlar. U parametresi ile Formatlanmış kayıt ortamı UNFORMAT ile kurtarılamaz.
Örnek: C:\> UNFORMAT A:
LABEL komutu: Disk veya disketin ismini değiştirmeyi sağlar. Verilecek isim 11 karakteri aşmamalıdır.
Örnek: C:\> LABEL EĞİTİM
DISCOPY komutu: Diskcopy işlemi aynı kapasitedeki 2 disket veya disk arasında gerçekleşir. Kaynak (A) disketteki tüm dosyalar, hedef (B) diskete kopyalanmadan önce hedef disket formatlanır. İşlem bittikten sonra her iki disket içindeki dosyaların aynı olduğu görülür. İşlem sırasında disket isterken karşılaşılan mesajlar;
Source : Kaynak disketi tanımlar. Mesaj görüldüğünde sürücüye kaynak (kopyası alınan) disket takılır.
Target : Hedef disketi tanımlar. Mesaj görüldüğünde sürücüye hedef (alınan kopyayı konacağımız) disket takılır.
Örnek: C:\> DISKCOPY A: B:
MEM komutu: Bilgisayarın hafızası (MEMORY) ile ilgili bilgilerin ve bellek bilgilerinin görüntülenmesini sağlar.
Örnek: C:\> MEM
ATTRIB komutu: Dosyalara özellik vermeyi veya iptal etmeyi sağlar. Özellikler, (+) işaretinin ardından özelliğin baş harfinin yazılması ile verilir, (-) işaretinin ardından yine özelliğin baş harfinin yazılması ile iptal edilir. Özellikler şunlardır;
Özelliğin Adı Verilmesi İptali
READ ONLY (Okunabilir) +R -R
HIDDEN (Gizli) +H -H
SYSTEM (Sistem) +S -S
ARCHIVE (Arşiv) +A -A
Örnek: C:\> ATTRIB (Tüm dosyalardaki özellikleri görüntüler)
C:\> ATTRIB +H LATS.TXT
C:\> ATTRIB -H LATS.TXT
C:\> ATTRIB +H,+R LATS.TXT
C:\> ATTRIB -H,-R LATS.TXT
TREE komutu: Dizinleri, altdizinleri ve dosyaları ağaç yapısında görüntülemeyi sağlar.
/f : Dizin ve altdizin içindeki dosyaları ağaç yapısında görüntüler.
Örnek: C:\> TREE (Sadece dizinleri ve altdizinleri ağaç yapısında görüntüler)
C:\> TREE/F (Dizin ve altdizinleri içlerindeki dosyalarla beraber görüntüler)
MOVE komutu: Dosya veya dosyaları belirtilen ortamlara taşımayı sağlar. İşlem bittikten sonra tanımlanan dosyaların kaynak ortamdan silindiği ve hedef ortama aktarıldığı görülür. Copy komutunda olduğu gibi Move komutunda da “NERDEN” ve “NEREYE” sorularına yanıt aranır. (Bunu bir evden başka bir eve taşınmayı örnek alabiliriz. Artık eski adreste kalmıyoruz ve yeni adresteyiz gibi düşünebiliriz.)
Move NERDEN NEREYE
Örnek: C:\> MOVE A:\LATS.TXT C:\SINIF
Diğer bir özelliği de dizinlerin isimlerini değiştirmeyi sağlar.
Örnek: C:\> MOVE SINIF DERS
MORE komutu : /P parametresi olmayan komutlar için sayfa sayfa döküm almayı sağlar.
MORE Parametreleri
| : Sayfa sayfa döküm almayı sağlar.
Örnek: C:\> TREE | MORE
C:\> ATTRIB | MORE
< : Dosya içersine yazılmış uzun metinlerin sayfa sayfa alınmasını sağlar.
Örnek: C:\> MORE < LATS.TXT
SYS komutu: Disk ve veya disket içersine sadece bilgisayarı açmaya yarayan sistem dosyalarını yüklemeyi sağlar. Yapılan işlemden kayıt ortamındaki diğer dosyalar etkilenmez.
Örnek: C:\> SYS A:
DELTREE komutu: Dizinleri içlerindeki altdizinler ve dosyalarla beraber silmeyi sağlar. Komut satırına ROOT’ a bağlı olan dizin adı yazılır.
/Y : Onay almadan silme işleminin doğrudan gerçekleştirilmesini sağlar.
Örnek: C:\> DELTREE DENEME
C:\> DELTREE/Y DENEME
XCOPY komutu: Dizinleri içlerindeki altdizin ve dosyalarla beraber belirtilen ortamlara kopyalamayı sağlar. Kullanım şekli copy komutu ile aynıdır, fakat birkaç tane ek parametresi vardır. Xcopy komutu dosyaları copy komutu gibi tek tek değil bellek kapasitesine göre, topluca kopyalamayı da sağlar.
XCOPY Parametreleri
/S : Dizinleri içlerindeki altdizin ve dosyalarla beraber kopyalamayı sağlar.
/E : İçi boş olan dizinleri kopyalamayı sağlar.
Örnek: C:\> XCOPY DOS\*.* A:\DOS/S/E
UNDELETE komutu: Del komutu ile silinen dosyaları, kurtarmayı sağlar. Silinen dosyaların ilk karakterlerinin yerine (?) görülür. Buraya dosyanın ilk karakteri yazılarak kurtarılması sağlanır)
UNDELETE Parametreleri
/LIST : Kurtarılacak veya kurtarılamayacak dosyaların listesini görüntüler. Kurtarılamayacak olan dosyalarının yanında (**) görülür.
/ALL : Silinmiş dosyaların bilgisayar tarafından kurtarılmasını sağlar. Kurtarılan dosyaların ilk karakterinin yerinde (#) görülür.
Örnek: C:\> UNDELETE/LIST
C:\> UNDELETE/ALL
C:\> UNDELETE LATS.TXT
DOSKEY Komutu: Komut satırına yazılan tanımlamaları, belleğe yükleyerek tekrar kullanma olanağı sağlar. Bilgiler bellekte bilgisayar açık kaldığı süre içinde saklanır. Bilgisayar kapandığı andan itibaren tüm bilgiler silinir. Doskey komutunu bilgisayara yüklemek için komut satırına DOSKEY yazılarak enter tuşuna basılır.
Örnek: C:\> DOSKEY
BACKUP komutu: Hard Disk’ teki dosyaları diskete yedeklemeyi sağlar. Yedekleme sırasında bilgisayar her diskete bir numara verir. Fakat bu işlem dosyaları sıkıştırmadan gerçek boyutu ile yaptığı için pek kullanışlı değildir, bunun yerine sıkıştırma programları ile yedek almak daha karlıdır.
/S : dizinleri içlerindeki altdizin ve dosyalarla beraber yedekler.
Örnek: C:\> BACKUP C:\WINDOWS\*.* A:
C:\> BACKUP C:\WINDOWS A:/S
RESTORE komutu: Backup ile diskete yedeklenmiş dosyaları hard disk’ e geri yüklemeyi sağlar.
Örnek: C:\> RESTORE A: C:
C:\> RESTORE A: C:/S
ARJ komutu: Dosyaları sıkıştırmak veya sıkıştırılan dosyaları açmayı sağlar. Sıkıştırılan dosyalar tek bir dosya haline gelir. Ayrıca dosyalar döküm alındığında görülürler. Bunun yerine günümüzde çoğunlukla Winzip kullanılmaktadır.
ARJ Parametreleri
X : Dosya açmayı sağlar.
A : Dosya sıkıştırmayı sağlar.
-V1440 (720) : 3.5 HD veya 3.5 DD standardına göre dosyayı sıkıştırır yada açmayı sağlar. Bu parametre kullanıldığında dosya uzantıları ARJ, A01, A02 ve bunun gibidir.
-R : Bulunulan ortamdaki directory’ lerin sıkıştırılıp açılmasını sağlar.
Hard Disk İçinde Sıkıştırma
Örnek: C:\> CD YEDEK
C:\YEDEK> ARJ A -R ÇALIŞMA.ARJ
Hard Disk İçinde Açma
Örnek: C:\> CD YEDEK
C:\YEDEK> ARJ X -R ÇALIŞMA.ARJ
MS-DOS komutlarımızın sonuna geldik. Burdan şu sonucu rahatlıkla çıkartabiliriz. Format bir “iç komut” değil “dış komut” tur. Bilgisayarınız açıkken Windows hangi disc sürücüsüne yüklüyse o disc in formatlanması ya da biçimlendirilmesine asla izin vermez.
Ayrıca bu ifademden şu ayrıntıya da varabilirsiniz; Bilgisayarınız açıkken C: disc i haricindeki disc lerin de “dış komut” yöntemi ile MS-DOS yöntemi ile formatlamamız gerekir. Yani bana ‘ancak bu şekilde mi tam ve düzgün bir format atmış oluruz?’ şeklinde bir soru sorarsanız, Evet ancak bu şekilde tam ve düzgün bir format atmış oluruz. Ben de yoruldum zaten, uyku moduna geçeyim…
Kaynak: http://www.olympos.net/blog/aesen/ms-dos-format-atma-komutlari-22587.html#ixzz1h4LO1KCf